Phun foam không đeo mặt nạ – sai lầm hại sức khỏe

Phun foam cách nhiệt không chỉ là công việc quen thuộc, mà còn là nghề tiềm ẩn nhiều rủi ro cho phổi nếu chủ quan với hơi isocyanate.

Giải pháp an toàn nhất vẫn là đeo mặt nạ bảo hộ đúng chuẩn khi làm việc.

“Làm foam ai mà chẳng từng bị ho. Lúc đầu chỉ hắt hơi, cay mũi, sau vài tháng ho riết không dứt. Đi khám mới biết do phổi bị kích ứng hơi isocyanate.”
– Anh H., đội thi công kho lạnh tại Bình Dương.

Những trường hợp như anh H. không hề hiếm.
Người làm nghề phun foam PU đều từng ít nhất một lần “ngửi” hơi keo mà không thấy gì ngay lúc đó.
Thật ra, hơi isocyanate gần như vô hình – không mùi, không cay mắt, nhưng lại thấm dần qua đường thở, gây tổn thương phổi nếu hít thường xuyên.

Sau vài tuần hoặc vài tháng, các triệu chứng bắt đầu xuất hiện: ho khan, khò khè, rát họng, khó ngủ, mệt mỏi dai dẳng.
Đó chính là phản ứng cơ thể trước khí độc mà nhiều người vẫn tưởng chỉ là “cảm lạnh do gió”.

1. Tác hại của hơi isocyanate trong quá trình phun foam PU

Foam PU hình thành từ phản ứng giữa isocyanate (TDI/MDI) và polyol dưới áp suất cao.
Trong lúc phun, phản ứng này sinh ra hơi isocyanate cùng dung môi hữu cơ bay hơi như toluene, xylene, MEK…
Các hạt hơi này không màu, gần như không mùi, nên rất dễ bị hít vào phổi mà không nhận ra.

Dấu hiệu thường gặp sau thời gian làm việc dài:

• Ho khan, rát cổ, cảm giác nặng ngực sau mỗi ca.

• Mắt cay nhẹ, khô họng, người uể oải.

• Da quanh cổ, má hoặc môi bị kích ứng, nổi mẩn đỏ.

Nếu phơi nhiễm liên tục mà không có thiết bị lọc hơi chuyên dụng, nguy cơ viêm phế quản mạn, dị ứng hô hấp hoặc hen nghề nghiệp là rất cao.

Nhiều thợ vẫn tin rằng chỉ cần đeo khẩu trang N95 hay khẩu trang than hoạt tính mỏng là đủ,
nhưng thực tế, các loại này chỉ chặn bụi, không lọc được hơi dung môi hữu cơ – nên gần như không có tác dụng trong môi trường phun foam PU.

2. Vì sao khẩu trang thông thường không đủ bảo vệ cho thợ sơn

Nhiều thợ phun foam PU hoặc phun sơn vẫn chỉ đeo khẩu trang y tế hay N95, nghĩ rằng như vậy là an toàn.
Thực tế, các loại khẩu trang này chỉ chặn được bụi và hạt lớn, chứ không lọc được hơi dung môi hay isocyanate – những phân tử khí cực nhỏ có thể xuyên qua lớp lọc dễ dàng.

Phần “than hoạt tính” trong khẩu trang dân dụng rất mỏng, không đủ khả năng hấp phụ khí độc công nghiệp, nên dù đeo kín, hơi độc vẫn đi thẳng vào phổi.

➡️ Tóm lại: khẩu trang chỉ giảm bụi, không bảo vệ khỏi hơi PU hay isocyanate.
Muốn an toàn, phải dùng mặt nạ phòng độc có phin lọc hơi hữu cơ đạt chuẩn A2 hoặc A2P3.

3. Giải pháp đúng: Dùng mặt nạ có phin lọc hơi hữu cơ đạt chuẩn

Mặt nạ đạt chuẩn EN hoặc NIOSH được thiết kế riêng cho môi trường có hơi dung môi, isocyanate và khí PU.

Cấu trúc phin lọc chuẩn gồm:

• Lớp than hoạt tính dày: hấp phụ hơi dung môi, hơi PU.

• Lớp lọc bụi P2/P3: chặn bụi foam mịn khi phun hoặc cắt.

• Van thở một chiều: giúp hít thở dễ, không đọng ẩm bên trong.

Tại Việt Nam, EFIRE P2011 (lọc hơi hữu cơ) kết hợp BL2011 + nắp N2011 tạo thành cấu hình A2P3 – đạt tiêu chuẩn châu Âu, thích hợp cho:

• Phun foam hoặc sơn PU, epoxy.

• Làm việc với dung môi, nhựa composite FRP.

• Xử lý hóa chất nhẹ, kho lạnh, container.

Ưu điểm: linh kiện thay thế có sẵn, dễ mua – dễ bảo trì – không phụ thuộc hàng nhập khẩu.

4. Cách chọn đúng mặt nạ khi phun foam cách nhiệt

Không có mặt nạ “dùng cho mọi nơi”. Mỗi môi trường thi công có mức hơi độc khác nhau – chọn đúng loại sẽ giúp làm việc dễ thở và an toàn lâu dài.

---

1. Làm việc ngoài trời – không gian thoáng khí

Khuyến nghị: EFIRE E32 – mặt nạ nửa mặt, 1 phin trung tâm.

Thông tin chi tiết sản phẩm: Mặt nạ phun foam dành cho thợ sơn E32 tại đây

Phù hợp cho:

• Phun foam trên mái tôn, tường ngoài, công trình có gió tự nhiên.

• Các đội thi công nhỏ, cần đeo – tháo nhanh, làm ngắt quãng.

Ưu điểm: nhỏ gọn, nhẹ, ôm sát mũi miệng, dễ nói chuyện khi di chuyển.

⚠️ Không dùng trong phòng kín hoặc nơi có nồng độ dung môi cao.

---

2. Làm trong xưởng kín – thời gian 4–8 giờ/ngày

Khuyến nghị: EFIRE E62 – mặt nạ nửa mặt, 2 phin lọc.

Thông tin chi tiết sản phẩm: Mặt nạ phun foam dành cho thợ sơn E62 tại đây

Phù hợp cho:

• Phun foam trong kho, container, trần tôn hoặc xưởng có thông gió kém.

• Môi trường hơi PU trung bình, cần đeo liên tục nhiều giờ.

Ưu điểm: hai phin cân bằng lực hút, dễ thở, đeo lâu không mỏi. Khi kết hợp thêm kính bảo hộ kín, hạn chế cay mắt và khô họng rõ rệt.

---

3. Môi trường kín, hơi đậm đặc hoặc gây cay mắt

Khuyến nghị: EFIRE E68 – mặt nạ toàn mặt (full-face).

Thông tin chi tiết sản phẩm: Mặt nạ phun foam dành cho thợ sơn E68 tại đây

Phù hợp cho:

• Thi công foam trong kho lạnh, hầm kỹ thuật, phòng phun kín gió.

• Xưởng PU, epoxy, khu vực có sương foam hoặc dung môi nặng mùi.

Ưu điểm: che kín toàn mặt, bảo vệ mắt – da – đường thở khỏi hơi isocyanate và dung môi.

⚠️ Lưu ý: E68 là mặt nạ lọc thụ động, không cung cấp oxy – không dùng trong đám cháy hoặc khu vực thiếu khí.

---

Hướng dẫn chọn Mặt nạ phun sơn phù hợp cho từng môi trường làm việc

Thợ phun foam đeo mặt nạ EFIRE E32 khi thi công sơn cách nhiệt.	Thợ phun foam đeo mặt nạ EFIRE E62 khi thi công sơn cách nhiệt.	Thợ phun foam đeo mặt nạ EFIRE E68 khi thi công sơn cách nhiệt.

Môi trường thi công	Mặt nạ đề xuất	Cấu hình khuyến nghị	Ghi chú
Ngoài trời, gió thoáng	E32 – nửa mặt, 1 phin	E32 + P2011 + BL2011	Nhẹ, linh hoạt, dễ tháo. Không dùng trong phòng kín.
Xưởng kín, làm 4–8h/ngày	E62 – nửa mặt, 2 phin	E62 + 2×P2011 + 2×BL2011	Dễ thở, đeo lâu không mỏi. Nên kèm kính bảo hộ.
Hầm, kho lạnh, hơi đậm đặc	E68 – full-face, 2 phin	E68 + 2×P2011 + 2×BL2011	Che toàn mặt, chống cay mắt, phù hợp môi trường kín.

---

⚠️ Lưu ý an toàn:

• Mặt nạ EFIRE là loại lọc thụ động, không cấp khí hoặc oxy.

• Không dùng trong khu vực thiếu oxy, khói cháy hoặc nồng độ khí không xác định.

• Với môi trường có sương PU hoặc dung môi kích ứng mắt, nên chọn E68 full-face để bảo vệ toàn diện.

5. Giải đáp câu hỏi thường gặp cho thợ sơn